10 ลักษณะของคนที่มีภาวะการเป็นผู้นำ มาเช็คดูว่าคุณมีทั้งหมดกี่ข้อ

By: unlockmen June 9, 2015

ไม่ว่าใครก็อยากเป็นใหญ่เป็นโต ตาสีตาสาก็อยากมีอำนาจอยู่ในมือ ทว่าอำนาจและความเป็นใหญ่นั้นไม่ได้ได้มาจากการถูกล็อตเตอร์รี่รางวัลที่หนึ่ง หรือมาจากการจับฉลากรางวัลประจำปี แต่สิ่งเหล่านี้ล้วนมาจากความตั้งใจ การแสดงศักยภาพของตัวคุณเอง และการปรับเปลี่ยนระบบความคิด หรือ mindset ของตัวเรา แค่ปรับเพียงเล็กน้อยโอกาสที่ยิ่งใหญ่อาจจะกองรออยู่ตรงหน้า

แล้วจะทำอย่างไรถึงจะก้าวเข้าไปเป็นผู้นำที่ดีได้ วันนี้ UNLOCKMEN นำลักษณะของคนที่มีภาวะการเป็นผู้นำมาฝากอ่าน แล้วลองกลับมามองตัวเองว่าคุณมีสักกี่ข้อที่เข้าข่ายคนที่จะก้าวเข้าไปสู่การเป็นผู้นำแถวหน้าได้บ้าง หรือถ้าหากไม่มี คุณจะได้เตรียมตัว และปรับเปลี่ยนความคิดบางอย่างเพื่อผลดีต่อตัวคุณเอง

1. คุณจะใช้เหตุผลมากกว่าอารมณ์เสมอ

ไม่ว่าจะเป็นผู้นำ หรือผู้ตาม หากคุณปล่อยให้อารมณ์อยู่เหนือเหตุผล ใครจะอยากร่วมงานกับคุณจริงไหม ต่อให้คุณเป็นแม่ค้า เป็นลูกจ้าง การก้าวหน้าในอาชีพของตน ล้วนต้องอาศัย logic ที่พึงมีทั้งสิ้น คุณจำเป็นต้องมีหลักการ มีเหตุผล เพื่อนำมาลบล้างกับความรู้สึกโกรธ หรืออารมณ์เหวี่ยงที่ตนมี แน่นอนว่าสิ่งเหล่านี้มาจากประสบการณ์และการหาความรู้เพิ่มเติม ถ้าคุณสามารถนำเหตุผลมาอยู่เหนืออารมณ์ได้แล้ว ไม่ว่าจะทำงานในสายอาชีพอะไร ก็สามารถก้าวหน้าได้ไม่ยาก

2. คุณมักเริ่มต้นจากคำว่า “ทำไม”

ทำไมนกถึงโบยบินบนท้องฟ้าได้ แล้วมนุษย์สามารถขึ้นไปอยู่บนท้องฟ้าได้หรือเปล่า ทำไมถึงมีแต่โลกเท่านั้นที่มีมนุษย์อาศัยอยู่ ดาวดวงอื่นๆ เราสามารถไปอยู่อาศัยได้หรือเปล่า คำถามเหล่านี้ ล้วนตั้งขึ้นเพื่อหาคำตอบทั้งสิ้น การเริ่มต้นทำสิ่งต่างๆ ด้วยคำว่าทำไม และสิ่งต่างๆ ที่ถูกตั้งคำถามเหล่านี้ก็กลายเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่เสมอ

ไซม่อน ซิกเนก นักเขียน Best Seller จากหนังสือ Start With Why ได้อธิบายไว้ว่า ผู้คนไม่ได้สนใจว่าคุณทำอะไร แต่พวกเขาสนใจว่าคุณทำทำไมมากกว่า ดังนั้นผู้นำที่ดีก็คือคนที่ตั้งคำถาม และอยากจะหาคำตอบให้กับตัวเอง สำคัญคือมันสามารถนำไปปรับใช้ได้กับทุกสิ่งที่คุณเผชิญ อย่างทำไมเขาถึงไม่รักเรานะ อืม อาจเพราะเราดีไม่พอ ไม่ต้องไปถามเพื่อให้เขาตอบ แต่คุณควรถามเพื่อให้ตัวเองตอบคำถามนี้ให้ได้ แล้วคุณจะไม่กลายเป็นคนที่ฟุ้งซ่านแน่นอน

3. คิดนอกกรอบเสมอ

คำว่าคิดนอกกรอบ ไม่ได้แปลว่าคุณต้องฉีกกฎทุกอย่างทั้งที่ไม่รู้ว่ากรอบเหล่านั้นมีอะไรบ้าง บางคนมักจะนำคำนี้ไปใช้โดยที่ตัวเขายังไม่เข้าใจเลยว่า การอยู่ในกรอบนั้นเป็นอย่างไร แล้วมีปัจจัยอะไรบ้างที่ทำให้เรายังอยู่ในกรอบแห่งนี้ เมื่อเข้าใจกรอบนี้ดีแล้ว คุณจะสามารถก้าวออกไปนอกกรอบได้อย่างสง่างาม และสามารถสร้างสรรค์สิ่งที่แตกต่างจากคนอื่นได้ ก่อนจะออกนอกกรอบ ต้องเข้าใจกรอบนี้ให้ดีก่อนเป็นดี เพราะผู้นำระดับโลกหลายคน เขาก็เริ่มต้นจากการอยู่ในกรอบ แล้วค่อยก้าวออกไปจากกรอบนี้นั่นเอ

4. คุณเป็นผู้ตามที่ดีเยี่ยม

อ่านถึงข้อนี้อาจจะงงๆ ว่า ภาวะการเป็นผู้นำสูง เกี่ยวข้องอะไรกับการเป็นผู้ตาม โรเบิร์ต เคลลี่ ผู้เขียน The Power of Followership  ได้บอกไว้ว่า ผู้ตามที่ดีจะมีความคิดที่ตรงข้ามกับเรา เพราะผู้ตามที่ดีเขาไม่ใช่คนที่จะ Say “Yes” ให้กับทุกอย่าง แต่จะเป็นคนที่กระฉับกระเฉง และมีไอเดียใหม่ๆ ให้กับผู้นำเสมอ และผู้ตามที่ดีจะสามารถพรีเซ้นต์ทุกอย่างได้แม้ขาดผู้นำไป ลองเริ่มต้นเป็นผู้ตามที่ดีก่อน อย่าคิดว่าต้องทำงานไปวันๆ รอรับเงินเดือน แต่ให้ทำอย่างเต็มที่ แสดงศักยภาพที่คุณมีออกมา เอ้า! ลุยดิ

5. ฟังมากกว่าพูด

คนที่รู้มาก ก็เกิดจากการฟังที่มากกว่าคนอื่น ผู้นำในโลกธุรกิจส่วนใหญ่ต่างมีลักษณะพื้นฐานคือการเป็นผู้ฟังที่ดีทั้งสิ้น การฟังเป็นการเก็บเกี่ยวความรู้ต่างๆ มาสั่งสมพอกพูน และใช้ logic ของตนในการตัดสินวิเคราะห์ให้กลายเป็นข้อมูลสำคัญในการพัฒนาองค์ความรู้ที่ตนมี หากคุณฟังคู่แข่งมาก คุณก็จะรู้ได้ไม่ยากเลย ว่าเขามีจุดด้อย จุดเด่นอะไรบ้าง และนี่คือสิ่งสำคัญที่คุณจะนำมาปรับปรุงผลงานของตนให้ก้าวหน้า

6. คุณสามารถสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ยุคนี้ใครๆ ก็เล่น Social Media จริงไหม ไม่ว่าจะเป็น facebook twitter หรือ instagram เราต่างเห็นจุดบอดของมันคือ การที่ผู้รับสารตีความผิดพลาด และสาเหตุหลักๆ ก็คือการส่งสารที่ผิดพลาดของผู้เขียนเอง คนที่จะเป็นผู้นำได้ดี คือคนที่สามารถอุดจุดบอดนี้ได้ เพราะผู้นำจำเป็นจะต้องสื่อสารกับคนหมู่มาก ถ้าการสื่อสารของคุณผิดพลาด คนที่รับคำสั่งจากคุณไป ก็คงไม่สามารถทำงานตอบโจทย์คุณได้

ปีเตอร์ อีโคโนมี่ ผู้เขียน Managing for Dummies ได้พูดถึงหลักการหนึ่งของการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพไว้ว่าให้คำนึงถึง 7 C  ได้แก่ Clear (ชัดเจน), Consistent(สอดคล้อง), Credible (น่าเชื่อถือ) , Confident (มั่นใจ) , Civil (สุภาพ) , Concise (กระชับ) และ Compassionate (มีความเห็นอกเห็นใจ) ถ้าคุณสามารถพูด สื่อสาร ด้วยการคำนึงถึง 7C นี้ได้ การก้าวขึ้นเป็นผู้นำอย่างมีประสิทธิภาพ และมีคนนับหน้าถือตาย่อมเป็นเรื่องง่าย

7. คุณไม่เคยลืมที่จะพัฒนาคนที่อยู่ข้างหลัง 

เคยสังเกตไหมว่าเจ้าพ่อในหนังมาเฟีย เขาสามารถคุมลูกน้องให้อยู่ในกำมือได้อย่างไร เหตุผลง่ายๆ ก็เพราะเขาไม่ลืมที่จะพาลูกน้องก้าวขึ้นไปสู่ระดับแถวหน้าพร้อมๆ กัน การที่คุณทำงานและคำนึงถึงทุกคนที่อยู่ในทีม นอกจากผลงานจะก้าวหน้าแล้ว ทุกคนยังเติบโต และสามารถพัฒนาธุรกิจและองค์กรให้ก้าวไปได้ ผู้นำที่ดี จะไม่ทิ้งคนที่อยู่ข้างหลัง เพราะต่อให้คุณมีอำนาจ มีเงินทอง และมีความสามารถ คุณก็ต้องอาศัยศักยภาพ และบริหารคนให้เป็นอยู่ดี

8. คุณชอบที่จะเรียนรู้ทุกสิ่งอย่าง

ไม่ว่าคุณจะอยู่ในฐานะไหนในองค์กร การเรียนรู้ไม่มีที่สิ้นสุด ใครสอนอะไรพร้อมที่จะเปิดใจรับ และเรียนรู้มันเสมอ การอ่านหนังสือก็เป็นสิ่งจำเป็น เราสามารถเรียนรู้ข้อผิดพลาด และความสำเร็จของคนอื่นได้จากการอ่าน และการฟังประสบการณ์ที่เขาเหล่านั้นนำมาแบ่งปัน เห็นไหมว่าแต่ละข้อจะเชื่อมโยงกันไปมา

9. โฟกัสไปที่การแก้ปัญหา มากกว่าการจมอยู่กับปัญหา

การจะก้าวข้ามผ่านไปสู่สิ่งที่ยิ่งใหญ่ได้นั้น ไม่ใช่การนอนจมกับกองของปัญหาต่างๆ แต่คือการลุกขึ้นมาเผชิญหน้ากับปัญหา และแก้ไขมันให้ถึงที่สุด ปลดล็อคปัญหาไปทีละข้อ ไม่ยอมแพ้ และโยนทิ้งมันกลางทาง วันนี้คุณยอมแพ้ ครั้งหน้าคุณก็จะติดนิสัยยอมแพ้มันเรื่อยๆ แล้วเมื่อไหร่เราจะชนะล่ะ จริงไหม

10. คุณไม่กลัวที่จะทำการใหญ่ และไม่กลัวที่จะเป็นฝ่ายตัดสินใจในเรื่องใหญ่ๆ 

สำคัญที่สุดคือการตัดสินใจ ผู้นำคือคนที่ต้องทำการใหญ่ มองขาด และตัดสินได้ว่า สิ่งเหล่านั้นควรเป็นไปในทิศทางไหน รวมถึงเป็นคนที่จะรับผิดชอบในการตัดสินใจของตน คุณต้องขจัดความกลัวที่คุณมีให้สิ้น ถ้าคุณอยากก้าวหน้า และเป็นผู้นำได้ ข้อนี้รวมไปถึงเด็กรุ่นใหม่ที่อยากเป็นนายตัวเอง หรืออยากมีกิจการด้วยนะ จำเป็นต้องอาศัยภาวะการเป็นผู้นำทั้งสิ้น

เป็นอย่างไรบ้าง พอจะมีสักข้อไหมที่ตรงกับคุณ อาจจะมีสักข้อ หรือสองข้อ แต่นั่นถือเป็นสัญญาณที่ดี หนึ่งข้อก็สามารถนำมาซึ่งสองข้อได้ไม่ยาก แค่ปรับระบบความคิดบางอย่าง เปิดใจ และกล้าที่จะเปลี่ยนจากสิ่งที่ตนเป็น ไปสู่สิ่งที่ดีกว่า การพัฒนาศักยภาพของตัวเองไม่มีวันหมด แต่ไฟที่คุณมีอาจจะหมดได้ทุกเมื่อ เพราะฉะนั้นเริ่มเปลี่ยนแปลงตัวเองซะตั้งแต่วันนี้ดีไหม

ภาพ cover : หนังเรื่อง Nameless Gangster: Rules of the Time

การศึกษาภาวะผู้นำอย่างมีระบบได้ดำเนินการต่อเนื่องมาร่วมร้อยปี เกิดมุมมองและความเชื่อต่าง ๆ ที่พัฒนามาเป็นทฤษฎีภาวะผู้นำ จำนวนมากมาย ในที่นี้จะแบ่งเป็นกลุ่มทฤษฎีและยกมาเป็นตัวอย่างเพียงบางทฤษฎี เริ่มด้วยทฤษฎีคุณลักษณะของผู้นำ กลุ่มทฤษฎีเชิงพฤติกรรม ตัวอย่างบางทฤษฎีเชิงสถานการณ์ ทฤษฎีผู้นำเชิงวีรบุรุษ หรือภาวะผู้นำใหม่โดยเสน่หาบางทฤษฎี และประเด็นที่เป็นแนวโน้ม ที่เกี่ยวกับภาวะผู้นำในอนาคต

ความหมายของภาวะผู้นำ

มีคำสำคัญอยู่ 2 คำที่จำเป็นต้องเข้าใจในเริ่มแรก ก็คือคำว่า “leadership” ซึ่งมักเรียกว่า “ภาวะผู้นำ” หรือ “การเป็นผู้นำ” กับอีกคำหนึ่งคือ “Management” ซึ่งเรียกว่า “การบริหาร” หรือ “การบริหารจัดการ” ทั้งสองคำ มีความหมายแตกต่างกัน โดยมีนักวิชาการคนสำคัญให้ทัศนะไว้ ดังนี้

คอตเตอร์ (Kotter, 1999) แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด กล่าวไว้ว่า การบริหารจัดการ (Management) หมายถึง ความสามารถ ในการเผชิญ กับสถานการณ์ที่สลับซับซ้อนได้ การบริหาร จัดการที่ดีทำให้เกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อยในแง่ มีแผนงานที่เป็น ทางการ มีโครงสร้างขององค์การ ที่แน่นอนชัดเจน และมีการกำกับดูแลให้การดำเนินงานเป็นไปตามแผน ส่วนภาวะผู้นำหมายถึง ความสามารถในการเผชิญกับภาวะการเปลี่ยนแปลงได้ โดยมีผู้นำเป็นผู้สร้างวิสัยทัศน์ให้เป็น ตัวกำกับ ทิศทาง ขององค์การในอนาคต จากนั้นจึงจัดวางคนพร้อมทั้งสื่อความหมายให้เข้าใจ วิสัยทัศน์และ สร้างแรงดลใจแก่คนเหล่านั้น ให้สามารถเอาชนะอุปสรรคเพื่อไปสู่วิสัยทัศน์ดังกล่าว

เฮาส์ (House, 1996) แห่งมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย มีความเห็นคล้องจองกับทัศนะดังกล่าว โดยเห็นว่า ผู้บริหาร (Manager) คือ ผู้ใช้อำนาจทางการ (Authority) ซึ่งมากับตำแหน่งที่ได้รับแต่งตั้งเพื่อให้สมาชิกขององค์การยอมปฏิบัติตาม การบริหารจัดการจึง ประกอบด้วย การนำวิสัยทัศน์และ กลยุทธ์ของผู้นำลงสู่การปฏิบัติ การประสานงานและการจัดคนทำงานในองค์การ ตลอดจน การแก้ปัญหาประจำวัน ที่เกิดจากการปฏิบัติงาน

อย่างไรก็ตาม ได้มีผู้ให้นิยามความหมายของภาวะผู้นำจำนวนมากมายหลายร้อย นิยามแต่นิยามที่เลือกใช้ในบทนี้ ได้ให้ความหมาย ของ ภาวะผู้นำว่า เป็นความสามารถในการมีอิทธิพลต่อกลุ่ม เพื่อให้ดำเนินงานได้บรรลุเป้าหมาย ทั้งนี้เแหล่งที่มาของ การมีอิทธิพล อาจเป็นอย่างทางการ เช่น ได้กำหนดชัดเจนมากับตำแหน่งทางบริหารขององค์การนั้นว่ามีอำนาจอะไรบ้างเพียงไร ดังนั้นการได้รับบทบาทการเป็นผู้นำในตำแหน่งบริหาร ก็ทำให้บุคคลนั้น ได้รับอำนาจและเกิดอิทธิพลต่อผู้อื่นตามมา อย่างไร ก็ตามความเป็นจริงพบว่า ไม่ใช่ผู้นำทุกคนที่สามารถเป็นผู้บริหาร (Not all leaders are managers) และเช่นเดียวกัน ก็ไม่ใช่ผู้บริหารทุกคน ที่สามารถเป็นผู้นำ (Not all managers are leaders) ด้วยเหตุนี้เพียง แค่องค์การได้มอบหมาย อำนาจหน้าที่ให้แก่ ผู้บริหารนั้น ยังไม่มีหลักประกันอย่างเพียงพอว่าผู้นั้นจะสามารถในการนำได้อย่างมีประสิทธิผล ทั้งนี้อาจ มีอิทธิพล จากปัจจัยแวดล้อมภายนอกที่มีผลกระทบมากกว่าอิทธิพลที่กำหนดตามโครงสร้างองค์การก็ได้ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง ได้ว่า ผู้นำสามารถเกิดขึ้น จากกลุ่มคนให้การยอมรับนับถือได้เช่นเดียวกับที่มาจาก การแต่งตั้งอย่างทางการ
ในองค์การที่ดีจำเป็นต้อง มีทั้ง ภาวะผู้นำและการบริหารจัดการ ที่เข้มแข็งจึงจะทำให้เกิด ประสิทธิผลได้สูงสุด โดยเฉพาะภายใต้ ภาวะของโลก ที่มีพลวัตสูง ย่อมต้องการได้ผู้นำที่กล้าท้าทายต่อการดำรงสถานภาพเดิม มีความสามารถใน การสร้างวิสัยทัศน์ และสามารถในการดลใจสมาชิก ทั้งองค์การให้มุ่งต่อความสำเร็จตามวิสัยทัศน์นั้น แต่เราก็ยังต้องมีการบริหาร ที่สามารถกำหนดรายละเอียดของแผนงาน สามารถออกแบบโครงสร้างที่มีประสิทธิภาพขององค์การ รวมทั้งติดตามตรวจสอบดูแล การปฏิบัติงานประจำวันอีกด้วย

ทฤษฏีภาวะผู้นำ

ทฤษฏีภาวะผู้นำ ที่สำคัญ มี 3 ทฤษฏี คือ

1.) ทฤษฎีคุณลักษณะผู้นำหรือทฤษฎีอุปนิสัย (Trait Theory)

หลัก บุคคลเป็นผู้นำเพราะ มีบุคลิกลักษณะ ความสามารถที่เหมาะสมกับการเป็นผู้นำ (รูปร่างหน้าตา สติปัญญา วิสัยทัศน์มีความสามารถเหนือคนอื่น ความประพฤติดี มนุษยสัมพันธ์ที่ดี )

โดยคุณลักษณะที่เด่นชัด คือ

• มีความรู้ความสามารถในการงาน
• เข้าร่วมกิจกรรมด้วยใจรัก
• ได้รับการยอมรับจากสมาชิก สมาชิกเต็มใจทำงานร่วม

2. ทฤษฎี สถานการณ์ (Situation Theory)

หลักการ ผู้นำเกิดจากสถานการณ์บางอย่างผลักดันให้บุคคลต้องแสดงบทบาทผู้นำ หรือต้องพัฒนาลักษณะผู้นำขึ้นมา (ฮิตเลอร์ มุสโสลินี หรือ เหมาเจ๋อตุง) ทฤษฏีนี้ยอมรับความสัมพันธ์ของผู้นำและกลุ่ม ผู้นำต้องครองใจปวงชนผู้แวดล้อม

3. ทฤษฎีปฏิสัมพันธ์ (Interaction Theory)

หลักการ ความเป็นผู้นำเกิดจากปฏิสัมพันธ์ ความเป็นผู้นำ+สถานการณ์

(วิเคราะห์จากคุณสมบัติผู้นำ และ สถานการณ์ ) เมื่อสถานการณ์เปลี่ยน ความเป็นผู้นำก็เปลี่ยนแปลงตามไปด้วย ผู้นำจึงมีได้หลายคน ผลัดเปลี่ยนกันไป

ทฤษฎีอื่นๆ ในเรื่อง ภาวะผู้นำ โดย Terry สรุป ไว้ 4 ทฤษฎี คือ

1. ทฤษฎีสนับสนุน (supporting Theory) เป็นทฤษฎีการบริหารแบบมีส่วนร่วม โดยผู้นำเปิดโอกาสให้ผู้ร่วมงาน มีโอกาสร่วมวางแผนและตัดสินใจในพันธกิจขององค์การ (ผู้นำต้องยอมรับในความรู้ความสามารถของผู้ร่วมงาน )

2. ทฤษฎีทางสังคมวิทยา (Sociological Theory) มีความเชื่อว่าผู้นำต้องแสดงบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบของผู้ร่วมงานโดยมุ่งจัดหา วัสดุ อุปกรณ์ให้เพียงพอต่อการปฏิบัติงาน

3. ทฤษฎีทางจิตวิทยา (Psychological Theory) มีความเชื่อว่าผู้นำต้องพัฒนาระบบสร้างแรงจูงใจ มีจิตวิทยาสูง ใช้เทคนิคกระตุ้นให้บุคคลปฏิบัติงานด้วยจิตสำนึกรับผิดชอบต่อองค์การ

4. ทฤษฎียึดถืออำนาจ (Autocratic Theory) มีความเชื่อในการใช้อำนาจ ของตนเองในการบริหาร สั่งการ บีบบังคับให้ปฏิบัติงาน โดยไม่ต้องการเหตุผลในการอธิบายความ